Op 5 juni 2025 kwamen driehonderd HR-professionals werkzaam bij gemeenten samen op de Inspiratiedag Veranderende Arbeidsmarkt, georganiseerd door A&O fonds Gemeenten. Net als veel andere organisaties worstelen gemeenten met de huidige krapte op de arbeidsmarkt, maar ook andere ontwikkelingen maken dat de arbeidsmarkt voor gemeenten in beweging is. Denk aan de ontwikkeling van AI, de veranderende voorkeuren van werken en de transitie naar een skills-based arbeidsmarkt. Genoeg reden dus voor gemeenten om hun kennis en ervaringen op dit gebied te delen en elkaar te inspireren.
Talk in TED-stijl
Friso van Nimwegen, strategieconsultant bij DRS, trapte de dag inhoudelijk af met een talk in TED-stijl over de toekomst van de gemeentelijke arbeidsmarkt. Puttend uit de inzichten van de Toekomstverkenning Arbeidsmarkt Gemeenten 2035 gaf hij de aanwezige HR-professionals drie tips om de toekomst op de agenda te zetten binnen hun gemeentelijke organisatie. Vervolgens spoorde hij hen aan om bij het vooruitkijken naar de toekomst vooral te verbreden, en wel op vier manieren.
Drie tips om de toekomst van de arbeidsmarkt op de agenda te zetten
- Leg uit dat we een historische verandering meemaken. Een krapte zoals deze hebben we in Nederland sinds begin jaren ’70 niet meer gezien. We zijn daardoor gewend geraakt aan een arbeidsmarkt waarop steeds meer mensen actief worden, maar door de vergrijzing komt daar nu echt een einde aan. Misschien krimpt de beroepsbevolking de komende tien jaar wel, als er minder migranten naar Nederland komen dan de afgelopen tijd.
- Waarschuw voor de werkdrukspiraal. Bijna alle gemeenten geven aan te worstelen met een hoge werkdruk, mede doordat het moeilijk is om vacatures te vullen. Als de werkdruk té hoog wordt, leidt dat op den duur tot uitval of vertrek van medewerkers. De overgebleven collega’s moeten dan met nóg minder mensen het werk uitvoeren, waardoor zij zelf meer risico op uitval lopen. Zo’n negatieve spiraal wil je als gemeentelijke organisatie natuurlijk koste wat kost voorkomen, maar daarvoor is wel een blik op de lange termijn nodig.
- Geef de drie hoofdrichtingen in overweging. Om de werkdrukspiraal in tijden van arbeidsmarktkrapte te voorkomen kun je als organisatie uit drie strategieën kiezen. Ten eerste kun je inzetten op werving en behoud, om ondanks de krapte toch de medewerkers te vinden die je nodig hebt. Ten tweede kun je inzetten op technologische en organisatorische innovatie, om met minder medewerkers hetzelfde (of zelfs meer) gedaan te krijgen. Ten derde kun je besluiten om je ambities af te schalen en je te beperken tot de essentiële taken, om op die manier de druk op medewerkers te verminderen. Voor welke richting kiezen jullie?
Vier manieren om te verbreden
Als je plannen maakt voor de lange termijn, kijk dan…
- Breder dan je eigen organisatie. We zijn allemaal gewend om ons op onze eigen organisatie te richten, maar werp ook eens een blik op wat er in de ‘buitenwereld’ speelt. Om je daarbij te helpen hebben A&O fonds Gemeenten en DRS 17 trends op de gemeentelijke arbeidsmarkt geïdentificeerd.
- Breder dan je wensen en verwachtingen. Mensen zijn geneigd om uit te gaan van één toekomst, en dan meestal eentje waarop ze zelf het meeste hopen. Maar er zijn nu eenmaal onzekerheden richting de toekomst, en het is slim om die niet te negeren of uit de weg te gaan. De vier scenario’s voor de toekomst van de gemeentelijke arbeidsmarkt helpen je om de onzekerheden te omarmen in plaats van weg te wuiven.
- Breder dan werven. In een krappe arbeidsmarkt lijkt het voor de hand te liggen om als gemeentelijke organisatie harder en slimmer te werven. Kijk echter ook naar andere oplossingen voor de uitdagingen die de krapte aan je organisatie stelt. Op het gebied van medewerkersbehoud, organisatie-inrichting en de inzet van technologie valt vaak nog een wereld te winnen.
- Breder dan je eigen team. Veel opties om met de krapte om te gaan kun je als HR-afdeling niet alleen uitvoeren. Daarvoor heb je steun en bondgenoten in de gehele organisatie nodig, in de eerste plaats het hogere management. Durf het gesprek te voeren, sluit allianties en ga aan de slag!
Benieuwd naar welke onderwerpen er nog meer aan bod zijn gekomen tijdens de Inspiratiedag? Lees het uitgebreide verslag en bekijk de filmpjes op de website van A&O fonds Gemeenten.
