In 2022 constateerde de Staat van de Uitvoering dat de politieke en beleidsmatige discussie en besluitvorming over de publieke dienstverlening vaak gebaseerd is op incidenten en gericht op de korte termijn. Om dit patroon te doorbreken, heeft het kabinet de Staat van de Uitvoering verzocht een toekomstverkenning uit te voeren.
In december 2023 is de Staat van de Uitvoering, onder leiding van Siwert de Groot en begeleid door De Ruijter Strategie, begonnen aan de Toekomstverkenning Publieke Dienstverlening 2035. Het uitgangspunt bij deze Toekomstverkenning is het perspectief van burgers en ondernemers en de vraag die centraal staat is:
Welke mix van mensen, middelen en technologie is er in de toekomst nodig om de dienstverlening aan burgers en ondernemers in stand te houden en te verbeteren?
De Toekomstverkenning bestaat uit vier fases, met ieder een eigen deelrapport.
Fase 1: de trendverkenning
In de eerste fase van de Toekomstverkenning hebben we gekeken naar de huidige context van de publieke dienstverlening. Welke factoren hebben veel invloed op de uitvoering en hoe hebben deze zich de afgelopen jaren ontwikkeld? Welke van deze factoren zullen ook richting 2035 doorzetten en welke zijn onzeker? Om antwoord te geven op deze vragen hebben we talloze rapporten bestudeerd en verschillende interviews gehouden. We hebben gesproken met experts binnen de dienstverlening en met organisaties die de belangen behartigen van burgers en ondernemers, bijvoorbeeld Associatie Wijkteams en VNO-NCW. Ook hebben we verschillende polls op de LinkedIn pagina van de Staat van de Uitvoering gebruikt om meer inzicht te krijgen in trends.
De eerste uitkomsten van de trendverkenning hebben we gedeeld tijdens de Staatpraat in april 2024 met behulp van filmpjes en een presentatie van Paul de Ruijter. Via mentimetervragen zijn we in een vol Nieuwspoort in gesprek gegaan met alle aanwezigen. Wil je meer weten over de Staatpraat? Hier vind je het verslag en bekijk je de trendfilmpjes.
Fase 2: vier toekomstscenario’s
De trendverkenning geeft inzicht in de huidige context. Maar om over de lange termijn na te kunnen denken helpt het om ook beelden te hebben over een mogelijke toekomstige context. Het projectteam van de Staat van de Uitvoering en De Ruijter Strategie heeft daarom vier toekomstscenario’s ontworpen en uitgewerkt. De belangrijkste onzekerheden uit de trendverkenning, rondom middelen en technologie, vormen het raamwerk van deze scenario’s. De andere (on)zekerheden zijn op een logisch consistente manier verwerkt in de vier scenarioverhalen.
In een reflectiesessie hebben we de conceptscenario’s voorgelegd aan een selecte groep experts werkzaam binnen beleid, uitvoering en onderzoeksinstituten.
De vier toekomstscenario’s zijn geen wensbeelden, maar schetsen van de wereld in 2035 waarin de publieke dienstverlening mogelijk terecht zou kunnen komen. Deze scenario’s zijn vooral bedoeld als instrument om na te denken over implicaties, ontwikkelrichtingen en strategische vraagstukken met een langere horizon, voorbij de waan van de dag. Ben je benieuwd naar een korte introductie? Bekijk dan de video over de scenario’s.
Fase 3: zes doelgroepsessies
Het perspectief van burgers en ondernemers staat centraal in de Toekomstverkenning. Bij het overdenken van de implicaties van de toekomstscenario’s hebben we daarom steeds het uitgangspunt van een verschillende doelgroep gekozen (ondernemers; nieuwkomers in Nederland; mensen met multiproblematiek; ouderen; de gemiddelde burger van 18+ en een themasessie Wonen en Infrastructuur). In zes sessies met ruim 100 professionals hebben we nagedacht over de implicaties van de vier scenario’s voor de doelgroepen en de inzichten die dit biedt voor de publieke dienstverlening richting 2035.
Fase 4: ontwikkelrichtingen en aanbevelingen voor de publieke dienstverlening
Een deel van de inzichten uit de doelgroepsessies geldt voor bepaalde doelgroepen of specifieke scenario’s. Andere zijn echter voor de gehele publieke dienstverlening relevant. In de laatste fase van de toekomstverkenning hebben we deze overkoepelende inzichten samengebracht in drie ontwikkelrichtingen en negen hoofdboodschappen. Deze inzichten zijn op 16 januari 2025 tijdens de Staatpraat gedeeld. Hier vind je het verslag van de Staatpraat en een filmpje over de ontwikkelrichtingen.
Onder meer het A&O fonds gemeenten, de provincie Gelderland, strategen van een 15-tal landelijke uitvoeringsorganisaties en Bouwend Nederland zijn al aan de slag met (onderdelen van) de toekomstverkenning. Wil jij meer weten over de Toekomstverkenning? Lees hier meer over de (inhoud van) de rapporten of neem contact met ons op!
