Gemeenten staan voor grote uitdagingen en hebben hoge ambities. Tegelijkertijd hebben ze te maken met een steeds krapper wordende arbeidsmarkt. Dit vraagt om een perspectief voor de lange termijn, zo betogen Paul de Ruijter en Patricia Honcoop in een artikel in Binnenlands Bestuur.
Gemeenten hebben te maken met een ongekend hoog aantal openstaande vacatures. Veel gemeentelijke organisaties richten zich vooral op het dichten van deze gaten, waardoor hun focus sterk op de korte termijn ligt. Dat is deels begrijpelijk en vaak ook noodzakelijk, omdat acute problemen om directe oplossingen vragen. Hierdoor blijft er echter weinig ruimte over voor een bredere visie op de lange termijn, zoals strategisch beleid rondom de arbeidsmarkt en organisatieontwikkeling. Daar moet verandering in komen, want de problemen zullen in de toekomst alleen maar groter worden.
Een van de zekerheden waar gemeenten de komende tien jaar mee te maken krijgen, is de vergrijzing. Daarnaast blijft de arbeidsmarkt krap, terwijl de werkdruk op medewerkers toeneemt. Met minder mensen moet steeds meer werk worden verzet, wat het risico op verzuim, stress en burn-out aanzienlijk vergroot. Daarnaast hebben gemeenten te maken met financiële onzekerheid. Zo draait het Rijk vanaf 2026 de geldkraan richting decentrale overheden een paar slagen dichter.
“Er zijn gewoon niet genoeg mensen, want die zijn ook nodig voor de zorg, defensie of de energietransitie.”
Om met de toekomstige uitdagingen en onzekerheden om te gaan, hebben A&O fonds Gemeenten en De Ruijter Strategie de toekomst van de arbeidsmarkt voor gemeenten verkend. De kernboodschap van deze toekomstverkenning is dat gemeenten zuinig moeten zijn op hun medewerkers. Dat betekent kritisch kijken naar de organisatie: sommige gemeenten werken wellicht efficiënter en hebben minder ambtenaren per inwoner nodig. Stimuleer samenwerking, benut technologische mogelijkheden – die zijn er. Oude oplossingen volstaan niet meer. Laten we vooruitkijken en praten over de toekomst.
